Jelsa - esencja chorwackich wakacji

W moim odczuciu, Jelsa jest miasteczkiem skrojonym na potrzeby chorwackich wakacji. Pięknie położona, na północnym wybrzeżu lawendowego Hvaru. Bogata w słoneczne plaże, otoczona zielonymi wzgórzami.

Ale Jelsa to również długa historia, którą warto odkryć.

Autor: Paweł Wieczorek

Aktualizacja:  2019.02.14

Historia Jelsy

Grecy i Rzymianie

Najstarszym zabytkiem w okolicach Jelsy jest wieża Tor, zbudowana najprawdopodobniej w czasie greckiej kolonizacji Hvaru około 300 lat p. n.e.

Z okresu rzymskiego, w mieście pozostały fragmenty fortyfikacji - mury na półwyspie Gradina.

​

Średniowiecze

Pierwsza osada, stanowiąca zalążek dzisiejszej Jelsy, powstała w XIV wieku, w okolicach dzisiejszego centrum miasta - placu Pjaca i należała do wsi Pitve (Portus Pitue). Rybacka przystań szybko się rozrastała. Wkrótce zbudowano kościół parafialny - Jelsa stała się samodzielną miejscowością. Już w XVI wieku miasteczko zamieszkiwało ponad 1000 mieszkańców. W 1535 roku ufortyfikowano kościół, który obronił mieszkańców przed atakiem tureckim z 1571 r.

​

Renesans i Barok

W tym okresie powstaje najcenniejszy fragment starówki - plac i kościół Świętego Jana (XV w.) oraz budynki domy i pałace - okalające plac z XV - XVII wieku. Przy wjeździe do miasta od strony Starego Gradu istnieją dwie małe świątynie - gotycki kościół Św. Michała i renesansowy Św. Rocha.

​

XIX wiek

Wiek XIX przynosi dalszy rozkwit gospodarczy miasteczka. Wszystko dzięki dobrze rozwiniętym kontaktom handlowym z portami Europy Północnej, a nawet Ameryki. Duże znaczenie ma rozwój winiarstwa. W Jelsie powstaje piękny park miejski, rozwija się kultura i nauka. Na początku XX wieku w Jelsie powstaje pierwszy hotel.

Najpiękniejszy plac Jelsy

W XV wieku, na południowym krańcu jelsańskiej zatoki kształtuje się najpiękniejszy plac miasteczka. Centralne miejsce zajmuje  kościół pod wezwaniem świętego Jana. To niezwykle charakterystyczna dla Jelsy,ośmioboczna świątynia. W jej architekturze odnajdziemy wpływy gotyku, renesansu i baroku.

​

Plac okalają stare dalmatyńskie domy oraz renesansowe pałace miejskie. Najciekawszymi elementami architektonicznymi są balkony oraz bramy.

​

To najlepiej zachowany fragment starej Jelsy. Bardzo klimatyczny.

Wieczorami mieliśmy przyjemność uczestniczyć w degustacji miejscowych win.

Mapa Turystyczna miasta Jelsa

Wybierz punkt na mapie i poznaj szczegóły.

Półwysep Gradina

tam gdzie narodziła się Jelsa.

Na wschód od centrum miasteczka, na półwyspie Gradina, odnajdziemy nie tylko piękne plaże. To w tym miejscu, we wczesnym średniowieczu, powstał gród obronny (Civitas Vetus Ielsae). Widocznym dla wszystkich turystów mur, zbudowany w poprzek półwyspu, stanowił fragment fortyfikacji okalających osadę.

​

Drugim obiektem historycznym, który możemy odwiedzić, jest kościół cmentarny. Należał on kiedyś do klasztoru Augustianów, funkcjonującego w latach 1605 - 1787. Najcenniejszym elementem świątyni jest dzwonnica z 1605 roku.

​

Warto trochę pospacerowań cmentarnymi alejkami ,przy których możemy podziwiać kilka ciekawych nagrobków, mauzoleów i kaplic.

Kościół Mariacki - prawdziwa Twierdza

p.w. Świętych Fabiana i Sebasiana

To najważniejsza świątynia w Jelsie. Pierwotny kościół wzniesiono jeszcze w średniowieczu ( 1331 r. ). W 1535 roku kościół rozbudowano, nadając mu cechy budowli obronnej (wojny z Imperium Osmańskim).

Kościół parafialny posiada cztery kaplice - pochodzące z XVII i XIX wieku. Wnętrze świątyni zdobią obrazy flamandzko-weneckiego malarza Pietera de Costera m.in. dzieło "Bogurodzica ze Świętym Fabianem i Sebastianem z XVII wieku.

Kościół MB od zdrowia

Kościół zbudowano w 1535 roku na szczycie wzgórza Racic. Świątynia była jeszcze rozbudowywana dwukrotnie, skrzydło zachodnie i wieża w roku 1863.

​

Legenda głos ,że twórcą ołtarza w głównego jest Palma il Giovane (1544 - 1628). Obok ołtarza znajdują się dwie drewniane rzeźby pochodzące z XVIII wieku, a także cenna ikona w renesansowej oprawie - wiek XVI.

​

Matka Boża od zdrowia jest patronką miasta i okolicznych wsi. Na cześć wielowiekowej tradycji, co roku - 21 listopada - mieszkańcy centralnej części Hvaru, gromadzą w kościele, prosząc o zdrowie dla swoich rodzin.

​

Spod kościoła rozciąga się szeroka panorama na centrum Jelsy, wybrzeże, górskie szczyty i doliny.

Polecam!

Pjaca - serce Jelsy

​

Plac znajduje się w samym centrum Jelsy. Powstawał przez wieki, począwszy od XVI wieku.

​

W zachodniej części placu, między kamienicami, odnajdziemy małą, kamienną studnię - Slatina.

​

Wokół placu funkcjonuje kilka restauracji.

​

W 1934 roku, na środku placu, została zbudowana fontanna na środku placu.

Kościół Świętego Michała

To jedyny kościół w północnej części zatoki. Bracia Radasinic zbudowali kościół w stylu gotyckim w 1463 r. Natomiast w drugiej części XVIII wieku bracia Palaversic rozbudowali go, dodając nowy ołtarz i zachodnią elewację w stylu barokowym.

Lapidarium - historia zaklęta w kamieniu

W 1970 roku Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Hvarze, kierowane przez dr. Niko Dubokovica, umieściło "Lapidarium" w przestrzeni otaczającej kościół parafialny, dzwonicę i mur obronnym. Lapidarium zawiera około dwudziestu kamiennych zabytków z czasów starożytnych i średniowiecznych.

​

Do najważniejszych pamiątek należą to nagrobek z czasów rzymskich, płaskorzeźba wykonana przez Nikola Fiorentinaca z XV wieku, wenecki lew przy dzwonnicy, kamienny stół należący niegdyś do rycerza Ivana Obradica i inne zabytki, które są świadectwem wielowiekowej historii Jelsy.

Miejski ogród -  Perivoj

Jeden z największych i najpiękniejszych parków w Dalmacji. Założony w 1870 roku u ujścia potoku do jelsańskiej zatoki. Stary drzewostan stanowią topole, sosny i palmy, akacje i oleandry, wawrzyn i inne śródziemnomorskie rośliny dodające uroku ogrodowi

​

W 1923 r., Jako gest szacunku i wdzięczności, w parku umieszczono rzeźbę Kapitana Nikoli Dubokovica (1835 - 1912) - dzieło rzeźbiarza Ivana Rendica. W północnej części parku stoi rzeźba kompozytora Antuna Dobronika (1878 - 1955).

Kościół Świętego Roha

To XVI wieczna kamienna świątynia położona w w zachodniej części miasta.

​

W ołtarzu Matki Boskiej znajduje się obraz. Po prawej stoi św. Antoni z Padwy, trzymając nagiego niemowlęcia, a święty Rok klęka obok nich, pogrążony w myślach z psem u jego boku, który go obserwuje.